Thanh có nghĩa là trong lành, sạch sẽ, minh có nghĩa là tươi sáng. Ở miền Bắc Việt Nam, đây là thời điểm trời đã hết mưa phùn, nồm ẩm, thời tiết trở nên trong sáng, dễ chịu.Thanh minh là một trong 24 tiết khí của các lịch Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên. Tính từ đầu năm trở đi, tiết Thanh minh đứng thứ 5, sau các tiết Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập, Xuân phân.
Tết Thanh minh là sự kiện có ý nghĩa quan trọng về tâm linh của người Việt, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu thanh minh có nghĩa là gì, làm thế nào để biết ngày nào là Tết Thanh minh.
Tết Thanh minh 2025 là ngày nào?
Tết Thanh minh là ngày đầu tiên của tiết Thanh minh, đến sau ngày Lập xuân 60 ngày. Tết Thanh minh 2025 rơi vào thứ năm ngày 4/4 Dương lịch, nhằm ngày 26/2 Âm lịch.
Truyện Kiều của Nguyễn Du có câu thơ nổi tiếng mà hầu như người Việt nào cũng thuộc: “Thanh minh trong tiết tháng Ba/ Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh… “. Câu này khiến mọi người nghĩ rằng Tết Thanh minh luôn diễn ra vào tháng 3 Âm lịch. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay người ta tính các tiết khí theo lịch dương.
Ý nghĩa của Tết Thanh minh
Với người Việt Nam, ngày Tết thanh minh gắn với nghi lễ tảo mộ, để sửa sang lại phần mộ của gia tộc cho khang trang, sạch sẽ hơn. Vì thế, đây cũng là dịp để mọi người tri ân, tưởng nhớ những người thân đã mất.
Trong dịp Thanh minh, các gia đình thu xếp thời gian ra nghĩa trang, mang theo dụng cụ để chăm sóc mộ phần. Với những ngôi mộ còn chưa xây, mọi người dùng xẻng, cuốc để đắp lại cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại và những cây hoang mọc trùm lên mộ, tránh để trâu bò đến quấy hoặc ngăn rắn, chuột đào hang làm tổ, mà theo quấy rối sự yên nghỉ của người đã khuất. Những ngôi mộ đã xây thì được quét tước, dọn dẹp. Sau đó, những người tảo mộ bày hương hoa lễ vật, thắp hương làm lễ, sau đó đốt vàng mã.
Không khí các nghĩa trang trong dịp Thanh minh thường nhộn nhịp vì cả trẻ con cũng được cho đi theo để nhận biết phần mộ tổ tiên, học hỏi về lòng kính ngưỡng gia tiên và cách thực hành các nghi lễ truyền thống. Những người sống xa quê cũng thường thu xếp về tảo mộ, không nhất thiết phải về đúng ngày Tết Thanh minh mà có thể chọn bất kỳ ngày nào thuận tiện, rảnh rỗi trong dịp này.
Sự nhân văn của người Việt cũng thể hiện trong dịp Thanh minh qua giúp sửa sang, quét tước cho những nấm mồ vô chủ, hoặc những mộ phần ít người thăm viếng. Khi thắp hương cho mộ phần gia tộc mình, mọi người thường thắp cho mỗi ngôi mộ xung quanh một nén hương.
Lưu ý về Tết Thanh minh
Thường buổi lễ Thanh minh ở nghĩa trang được tiến hành theo trình tự như sau:
Dọn dẹp mộ phần – lên hương – dâng lễ – mời rượu – khấn vái – hóa vàng mã (không nên lạm dụng vàng mã, số lượng chỉ cần mang tính tượng trưng). Mọi người tham gia phải giữ thái độ thành kính, không cười đùa, chạy nhảy lung tung.
Trước khi tu sửa dọn dẹp mộ phần, nên thắp hương khấn gia tiên để xin phép. Chú ý phát quang cỏ rậm, nhổ bỏ cỏ dại, đắp bồi thêm đất, trồng thêm hoa tươi, quét dọn khu vực xung quanh thật sạch sẽ, quang quẻ.
Trái cây và hoa dâng lên phải tươi mới, số lượng phải là số lẻ.
Sau khi hương cháy được khoảng 2/3 thì lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà.
Tết thanh minh là ngày thể hiện đạo lý 'Uống nước nhớ nguồn' của dân tộc ta. Vào những ngày này, con cháu sẽ sắp xếp về thăm mộ ông bà, tổ tiên của mình. Năm 2024 Tết Thanh Minh rơi vào thứ năm ngày mùng 4/4/2024 Dương lịch nhằm ngày 26/2/2024 Âm lịch.
Ngoài việc chuẩn bị mâm cúng đầy đủ thì những bài văn khấn đúng cũng quan trọng để bày tỏ lòng thành kính tổ tiên cũng như giúp gia đình may mắn, làm ăn suôn sẻ hơn. Cùng Vàng Mã Sài Gòn xem các bài văn khấn ngày Tết thanh minh nhé.
Văn khấn Tết thanh minh
1/ Văn khấn Tết thanh minh tại nhà
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày 26 tháng 2 năm Giáp Thìn
Nay con giữ việc phụng thờ tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh... cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồn xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Văn khấn Tết thanh minh tại nhà
2/ Văn khấn Tết thanh minh tại nghĩa trang
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy các ngài thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày… tháng… năm Giáp Thìn (đọc ngày tháng âm lịch)
Tín chủ chúng con là:… (đọc tên của bạn)
Ngụ tại: số nhà… phường… quận,… thành phố… (địa chỉ của nhà bạn)
Nhằm tiết thanh minh, tín chủ con thành tâm thành kính sắm sửa lễ lạt, có lá trầu quả cau, trà quả, hương hoa, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị tôn thần lai lâm chiếu giám.
Gia đình chúng con có ngôi mộ của: cụ tứ đại, tam đại hoặc của ông bà, cha mẹ táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp. Vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng thần linh, thổ thần, long mạch, tiền chu tước, hậu huyền vũ, tả thanh long, hữu bạch hổ và chư vị tôn thần cai quản trong khu vực này.
Chúng con kính mời các vị chư thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát. Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia mạnh khỏe, 3 tháng mùa hè, 9 tháng mùa đông đều được mạnh khỏe, tươi tốt, cứng minh chứng giám lòng thành gia đình chúng con.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Văn khấn Tết thanh minh tại nghĩa trang
3/ Văn khấn Tết thanh minh tại mộ phần
Bài văn khấn Âm phần long mạch theo sách Văn khấn cổ truyền của Đại đức Thích Thanh Tâm, NXB Thời đại:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy các ngài thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày: ...
Tín chủ chúng con là: (tên người khấn).
Ngụ tại: (địa chỉ của nhà tín chủ).
Nhân tết Thanh minh, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị tôn thần lai lâm chiếu giám.
Gia đình chúng con có ngôi mộ của: (cha, ông hay cụ tam đại, tứ đại theo vai của người dưới mộ so với tín chủ), táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp.
Vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng thần linh, thổ công, thổ phủ, long mạch, tiền chu tước, hậu huyền vũ, tả thanh long, hữu bạch hổ và chư vị tôn thần cai quản trong khu vực này.
Chúng con kính mời các vị chư thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát.
Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia mạnh khỏe an bình, bốn mùa không tật ách, tám tiết hưởng thái bình.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Văn khấn Tết thanh minh tại mộ phần
Lễ cúng Tết thanh minh cần có gì?
1/ Lễ cúng Tết thanh minh tại nhà
Vào ngày Tết thanh minh, ở một số gia đình có tập tục chuẩn bị mâm cúng tại nhà. Phần lễ cúng tại nhà không yêu cầu quá cầu kỳ, tùy vào phong tục địa phương cũng như điều kiện của gia chủ.
Để làm mâm cúng Tết thanh minh tại nhà, bạn có thể chuẩn bị các món mặn như xôi, gà luộc, canh măng, giò, miến, món xào,... cùng các loại hoa quả tươi, trầu cau và vàng mã. Với các gia đình Phật tử thì chuẩn bị mâm cúng chay.
Ở một số gia đình nếu không chuẩn bị mâm cỗ đầy đủ để cúng Tết thanh minh thì bạn có thể thắp hương và chuẩn bị hoa, quả, trà, bánh kẹo,... để tưởng nhớ tổ tiên.
Lưu ý là khi cúng Tết thanh minh tại nhà bạn cần phải dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, lau dọn bàn thờ. Khi thắp hương phải mặc quần áo lịch sử, chỉnh tề để vái lạy và đọc văn khấn. Sau một tuần hương cháy hết thì gia đình hóa vàng mã và xin thụ hưởng lộc.
Lễ cúng Tết thanh minh tại nhà
2/ Lễ cúng Tết thanh minh ngoài mộ
Tùy theo mỗi gia đình mà mâm cũng Tết thanh minh ngoài mộ có thể là mâm cúng mặn hoặc chay.
Nếu là mâm cỗ chay, bạn cần chuẩn bị: Xôi chè, oản chuối, bánh trái, chai nước, gạo muối, bỏng, bơ, chén mật ong. Nếu là mâm cỗ mặn thì ngoài những món trên bạn cần chuẩn bị thêm rượu thịt, chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò.
Lễ vật khi cúng Tết thanh minh gồm: Hương, đèn, chè, quả, rượu, nước trong, trầu cau và tiền vàng. Nếu ở mộ phần có nhiều bát hương thì bát nào cũng phải được thắp hương.
Lưu ý trước khi cúng Tết thanh minh tại mộ, bạn cần rẫy hết cỏ dại và cây hoang mọc trùm trên mộ, đắp lại nắm mồ cho đầy đặn rồi mới đặt lễ vật lên. Sau khi hương cháy khoảng 2/3 thì làm lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà. Nếu bạn có ghi văn khấn ra giấy thì sau khi đọc xong cũng mang đi hóa.
Chuẩn bị mâm cúng Tết thanh minh ngoài mộ
Trên đây là những bài văn khấn ngày Tết thanh minh và cách chuẩn bị mâm cúng tổ tiên chuẩn xác. Hy vọng những thông tin này trên đây sẽ giúp ích cho bạn nhé.
